Fenerbahçe Cumhuriyeti'nin Yükselişi - 3

[Admin]

MaC gUnU Ali $en ile Tanju yemekte tartI$tI. Ali $en DUnya KarmasI antrenOrUne
"Ilk 11'de RIdvan oynasIn" diye Israr etti. Sahaya ilk 11'de RIdvan CIktI. O
kadar ki herkesin adI Onceden formalara yazIlmI$tI. RIdvan da Tanju'nun
soyadInI ta$Iyan "Colak" yazan formayI giydi! Once yedek kalan Tanju, oyuna
RIdvan CIktIktan sonra ikinci devre girecekti.

O yIl Galatasaray'da oynayan Tanju daha sonra Fenerbahçe'ye transfer oldu.
GerCi, bu olay RIdvan ile Tanju arasInda bir burukluk yaratmadI ama Tanju'nun
Fenerbahçe'ye gelmesiyle birlikte, takIm iCinde ba$ka olaylar On plana CIktI.

Fenerbahçe son yIllarda altyapI, tesis, ek gelir, Uyelik gibi konularda yeni
dUzenlemelere giderken, takImda 3 futbolcu deGi$ik nedenlerle hep gUndemde
kaldI: OGuz, RIdvan ve Tanju... Her UCU de "tek ba$Ina ayrI bir olay" yarattI
Fenerbahçe'de... Ki$ilik aCIsIndan birbirleriyle kar$Ila$tIrIlamayacak olan bu
3 futbolcu, Cok farklI olaylara raGmen, kader Cizgileri tamamen kesi$ti.
OnlarIn kaderi Fenerbahçe'nin kaderini, toplumdaki imajInI etkiledi. Bu 3
futbolcunun serUveni Fenerbahçe'de futbol oynamanIn ne demek olduGunu herkese
gOstermesi aCIsIndan hayli ilgi Cekici.

Trabzon'da oynanan maCta Fenerbahçe yenilse ya da berabere kalsaydI, OGuz ile
Aykut dOnU$te uCaGa alInmayacaktI! $u kadere bakIn ki Trabzon'u 2-1 deviren
maCta goller OGuz ve Aykut'tan gelecek, Fenerbahçe 7 yIllIk bir aradan sonra
$ampiyon olacaktI. OGuz ile Aykut uCaGa bindi ama bir ay sonra Fenerbahçe'den
indi!

1988'de SarIyer'den RIdvan transfer edildi. Bir yIl sonra da Sakaryaspor'dan
OGuz, Aykut, Turan, Serdar geldi. Bu dOrt futbolcu gelir gelmez Fenerbahçe'de
bir laf CIktI. Daha doGrusu Ozellikle de belli spor kO$e yazarlarI tarafIndan
"Sakarya Grubu" adI verildi yeni gelenlere. Daha ilk anda hafif bir dI$lama
eGilimi.

Ne var ki Cok geCmeden bu futbolcular tribUnlerin sevgilisi oldu. Hele OGuz,
Cok az futbolcuda bulunan niteliklere sahip, son derece efendi, ne yaptIGInI ne
ettiGini bilen Ornek bir insandI. GUvenilir ki$iliGi kIsa sUrede futboluyla
bUtUnle$ti ve sahalarda "Imparator" diye anIlmaya ba$landI. TakImI VesselinoviC
CalI$tIrIyordu. Kaptan Schumacher idi. O ayrIldI, "Imparator OGuz" kaptan oldu.
OGuz, 10 numaralI formayI giyiyordu. Fenerbahçe. o yIl liglerde 103 golle rekor
kIrdI ve $ampiyon oldu.

Ta$kIn davranI$larI nedeniyle Galatasaray'la sorunu bulunan Tanju o yIl
Fenerbahçe'ye transfer oldu. Ancak, daha gelir gelmez, "10 numaralI forma"
problemi yarattI. OGuz'un formasIna "benim" diyordu. Kaptan ses CIkarmadI.
BasIndaki polemiklere raGmen, 10 numarayI Tanju'ya verdi. Ama bir kez soGukluk
girmi$ti. DI$ardan belli bir grup Tanju'yu tahrik ediyor, hatta bu tahrik zaman
zaman tribUnlere sICrIyordu. OGuz'un Tanju'ya pas vermediGi, bu nedenle takIma
zarar verdiGi i$leniyordu. AydInspor kar$IsInda Istanbul'da alInan 2-1'lik
yenilginin faturasI ilk kez aCIk biCimde OGuz'a CIkartIldI.

Oysa, Cok geCmeden, sahalarda gol atan Tanju, Ozel ya$amInda arka arkaya goller
gOrecekti. A$IrI davranI$larI takImdaki ahengi bozdu, adI kaCakCIlIk olaylarIna
karI$tI, hapishaneye dU$tU. Buna raGmen, belli kO$e yazarlarI OGuz'u itiyor,
Tanju'yu popUler kIlIyordu. Spor basInI futbolcu ve kulUpler Uzerinde Cok
etkiliydi. ICten iCe bunalan OGuz sesini CIkarmIyor, dar Cevresine, sahadaki
mUcadele Cok kolay, asIl saha dI$Indaki mUcadele insanI yIpratIyor, diyordu.
Gol atsa da yaranamIyor, takIm galip gelse de itiliyordu. Tersi olduGunda zaten
hedef oydu. "Imparator" UnvanI, Fenerbahçe'de top ko$turmu$ eski futbolcularI
kIskandIrIyor muydu yoksa? Bu kIskanClIk, gelecekte bu Cocuk ne olur, diye Ali
$en'e de yansIyor muydu? OGuz, Fenerbahçe'ye Aykut ile birlikte fazla geliyordu
artIk!

FENER'DE OYNAMAK

Zorla yaratIlan OGuz-Tanju anla$mazlIGInda kaptan kendini korumasInI hep bildi.
UstUn yeteneGine raGmen, Tanju kaCakCIlIk suCundan aldIGI cezadan dolayI
futbolu bIrakmak zorunda kaldI. TribUnler zaman zaman ne yapacaGInI $a$IrdI.
AynI tribUnler bir konuda tutarlI davrandI: RIdvan'a hep sahip CIktI. MUthi$
tekniGine raGmen, RIdvan'In yakasInI $anssIzlIklar hiC bIrakmadI. Trabzon
maCInda YesiC'ten yediGi tekme sonucunda uGradIGI sakatlIk ve diGerleri, dOrt
yIlda onu tam ondOrt kez ameliyat masasIna yatIrdI. Gitti geldi, oynadI. Gitti
geldi, sakatlandI. Ama taraftar onu hep baGrIna bastI. YOnetimin kadro dI$I
bIrakmasI, bir gece ansIzIn yeniden kadroya almasI onu iyice yIpratmI$tI.
Futbolu bIraktI.

Fenerbahçe'de oynamak, gerCekte her kapIyI aCan bir sihre sahiptir. BakkalI
para almak istemez, havaalanInda biletsiz kalmaz, taksici ceketini ilikler.
I$ler iyi gittiGinde, ilahsIn! Bir de kOtU gittiGinde, saklanacak delik arar
futbolcu. BasInIyla, taraftarIyla, yOnetimiyle dUnya bir cehenneme dOner onlar
iCin. Buna raGmen Cok futbolcunun gOnlUnde Fenerbahçe formasInI giymek yatar.

Sadece Fener ile sInIrlI olmayan, futbolcuyla dOnUk kamuoyunda birbiriyle
Celi$en yUzlerce izlenim var. Peki, gerCek nedir? I$te, bu soruya kar$IlIk
olmak Uzere, IU Iktisat FakUltesi OGretim Uyeleri ve yardImcIlarI geCenlerde
fakUlte yayIn organInda yayImlanan bir ara$tIrma yaptI. "TUrk Futbolcusunu
TanIyalIm" ba$lIklI ara$tIrma, futbolcularIn fiziksel, sosyal, kUltUrel,
ekonomik ve psikolojik yapIlarInI sergiliyor.

Varolan izlenimin tersine, "futbolcu kalitesi hIzla artIyor". $u anda
futbolcularIn yUzde 22'si yUksek okul, yUzde 60'I lise, yUzde 16'sI ortaokul,
yUzde 2'si ilkokul mezunu. YUzde 90'I hergUn gazete okuyor. YUzde 36'sI kO$e
yazarlarInI okuyor. MaCla ilgili uGur saydIklarI inanClarI var. YUzde 40'I
maCtan Once dua ediyor, yUzde 30'u saG ayakla CIkIyor sahaya, yUzde 14'U kolye
ya da muska ta$Iyor, yUzde 4'U forma numarasInIn uGruna inanIyor. Bu genel
deGerlendirme Fenerbahçeli futbolcularI da kapsIyor.

FENER IYI ÜRüN

TUrkiye'nin en bUyUk holdinglerinden biri TV kurmaya karar vermi$ti.
Fenerbahçe maClarInI yayImlayarak, kurulu$unu Fenerbahçe Uzerine oturtacaktI.
Holding sahipleri bundan elde edeceGi ratingle yeni TV'nin geli$eceGini
hesaplIyordu.

Ozel TV'lerin arka arkaya kurulduGu gUnlerdi. Fenerbahçe Ba$kanI Hasan
OzaydIn'a Cok bUyUk bir holdingten cazip bir Oneri gelmi$ti. Nerdeyse,
Fenerbahçe televizyonu gibi kurulacak olan TV, Fenerbahçe'ye dayalI yayInlara
Oncelik tanIyordu. TV'ciler buradan elde edecekleri gelirin ve ratingin
hesabInI yapmI$tI, maliyetini kurtarIyordu. Bu giri$im TV piyasasInda Cok Cabuk
duyuldu. Devreye CINE 5 girdi.

CINE 5 parlak bir Oneri gOtUrdU ve Fenerbahçe yayIn haklarInI yIlda 7.5 milyon
dolara satIn aldI. AyrIca, sattIGI "decoder" Uzerinden belli bir oranda pay
vermeye ve CINE 5'in yayIn alanInI geni$letmeye sOz verdi. MaC yayInI CINE 5'e
kalInca bUyUk holding TV kurmaktan vazgeCti. CUnkU onun tUm hesabI yUkselen
Fenerbahçe ile birlikte bUyUmekti. Ama olmadI.

Son zamanlarda bUyUk gUrUltUlere neden olan TV'den maC nakline Once TRT'de
ba$landI. FenerbaCe ile TRT arasIndaki anla$maya gOre, TRT yIlda 1 milyar
kar$IlIGInda Fener'in maClarInI yayImlayacaktI 1991-92'de. TRT'den sonra
Fenerbahçe ilk Ozel TV anla$masInI Ba$kan Metin A$Ik dOneminde Star'la
yapmI$tI. Star TV maC ba$Ina 75 bin dolar Odeyecekti. Iki yIl sonra Show TV maC
ba$Ina 150 bin dolar verince anla$ma oraya kaydI. $imdi tUmU CINE 5'te.

TIpkI TV'den maC nakli kavgasI gibi, formalardan gelir elde etmek amacIyla
reklam alInmasI da bir dizi sorun yaratacaktI. Ce$itli Ozel ve kamu firmalarI
reklamlarInI Fenerbahçe Uzerinden yapmayI tasarlIyordu. Fenerbahçe iyi bir
UrUndU! Fenerbahçe formalarI Uzerine ilgili kurulu$un adI yazIlacak ve ondan
belli bir para alInacaktI.

Forma reklamIna Once Emlakbank ba$ladI. Tahsin Kaya dOneminde, 1988'de
Emlakbank, Fenerbahçe'ye yIlda 300 milyon lira Odedi. Sonra bu miktar 400 bin,
derken 500 bin dolara CIktI.

FENERBAHÇE 5 NISAN KARARLARINDA

1994'e gelindiGinde Fenerbahçe Ba$kanI Hasan OzaydIn ile Emlakbank Genel
MUdUrU AydIn AyaydIn masaya oturdu. Her ikisi de DYP'liydi. Ama bir farkla.
OzaydIN Ciller'e kar$I, AyaydIn Ciller'in yanInda. Ikinci bir fark daha vardI.
AyaydIn Be$ikta$lIydI. Zaten $u anda Be$ikta$'In sOzcUsU. Masaya bu farklarla
oturuldu. Fark kendini masada hemen belli etti. OzaydIn formadaki reklamIn
fiyatInI yIlda bir milyona CIkarmak istiyordu. AyaydIn direniyor, "1995 Ocak
ayInda 1 milyon yapalIm" diyordu. Devreye Devlet BakanI Fenerbahçeli $UkrU
Erdem girdi ama nafile. CUnkU AyaydIn'In dayandIGI yer daha bUyUktU. "5 Nisan
ekonomik kararlarI ve tasarruf genelgesi var, daha fazla para veremeyiz" diyor
ve iznin Ciller'e baGlI olduGunu bildiriyordu.

Formadaki reklam fiyatI artmadI, pazarlIk 1995'e kaldI. Ancak, Emlakbank ile
Fenerbahçe'nin de arasI soGumu$tu. Forma reklamI iCin artIk devrede artIk
VakIfbank vardI.

Fenerbahçe Uzerinden reklam yapmanIn Onemini kavrayanlardan biri de SakIp
SabancI idi. Bir Avrupa KupasI maCI iCin Fenerbahçe, Fransa'nIn gUney
sahillerine gittiGinde, tesadUf, SabancI da oradaydI. FransIz TV ve gazeteler
Fenerbahçe'ye bUyUk ilgi gOstermi$, bu ilgiden orada bulunan SabancI da
nasibini almI$tI. "AGam, bu i$ Cok Onemliymi$, Fenerbahçe meGerse bUyUk bir
UrUnmU$" diyecekti Fener'in yOneticilerine.

SabancI'nIn gOzlemi orada kalmayacak, Istanbul'a dOnUnce, o sIrada TUrkiye'ye
SabancI Holding yoluyla gelmekte olan Japon Toyota araba firmasIyla Fenerbahçe
arasInda baGlantI kuracaktI. DU$Unceye gOre, Toyota aynI zamanda Fenerbahçe'nin
sponsorluGunu Ustlenecekti. 1994 AGustos'undaki bu proje henUz yUrUrlUk
kazanmadI ancak gUndemden dU$medi. Fenerbahçe'nin yUkseli$inde mali kaynak
yaratmak en ba$ta gelen amaClardan biridir. BunlarIn iCinde koltuk satmak
uygulamasI 1993'te ba$ladI. Once, Italya'dan 1,000 koltuk geldi ve Ozel
fiyatlarla satIldI. Ba$langICta sekiz milyar lira gelir getiren stadyumdaki
Ozel koltuk satI$I, $imdi yIlda 300 milyar lira saGlIyor.

"ACILARIN TAKIMI"

Ilk devreyi Fenerbahçe, 6alatasaray kar$IsInda 3-0 yenik kapatmI$tI. Ali Sami
Yen StadI'nda 1989 yIlIndaki maCta, 6S kalecisi SimoviC kale direklerinde
barfiks gOsterisi yapIyor, orta sahada Prekazi topun UstUne oturup tribUnlere
el sallIyordu. Fenerbahçe Oylesine dOkUlUyordu.

Devre arasInda antrenOr VeselinoviC Fenerli futbolculara $unlarI sOyledi:
"Siz Fenerbahçelisiniz... En bUyUk sizsiniz... Siz $imdi tek devrelik bir maC
oynadInIz ve bunu 3-0 kaybettiniz. Bu maC bitti. $imdi 45 dakikalIk yeni bir
maC iCin sahaya CIkIn. Ama hepsinden Onemlisi, bu formayla alay ettirmeyin! Be$
tane atIn bu adamlara!"

$ok etkisi yaratan bu sOzlerle sahaya CIkan Fenerbahçe be$ deGil ama dOrt tane
attI ve maCI 4-3 kazandI!

Futbolcu ile antrenOr arasInda psikolojik anla$manIn gUzel bir OrneGi
sergilenmi$ti. IlginC olan nokta, bu psikolojik baGa bugUn hem futbolcu hem
antrenOr hem yOnetici hem de taraftarlar sahip CIkIyor. Sadece mali kaynak,
altyapI tesisi deGil ama bu arada bu tUr psikolojik etkenler de Fenerbahçe'nin
yUkseli$inde rol oynuyor. YIllar yIlI bunlardan yoksun kalan Fenerbahçe'ye hele
de $ampiyonluklar kaybedildikCe, "AcIlarIn TakImI" nitelemesi uygun
gorUlecekti. Ancak, takIm acIlar iCinde kIvranIrken, bazIlarI Fenerbahçe
etiketinden kazanClI CIkmaYI biliyordu. Ba$kan Ali $en bu noktada duyarlI tepki
veriyor:

"Bir zamanlar Fenerbahçe'yi basamak olarak kullanIp devletle i$ yapanlar vardI.
AdamIn spora ilgisi yok, devletle i$ini kolaya getirmek iCin Fenerbahçe'yi
kullanIyordu. $imdi bu devir kapandI artIk. Ben $ahsen devletin musluGundan su
iCmedim. Ne devlet bankalarIndan kredi aldIm ne de devletle i$im var. YOnetim
Kurulu Uyelerini seCerken de Oyle davrandIm. Bundan sonra da devletle i$ini
kolayla$tIrmak iCin buraya gelenlerin seCileceGini sanmIyorum. Bu gelenek artIk
kalkmI$tIr".

Fenerbahçe $imdi $ampiyonlar Ligi'nde ama i$i Cok gUC. HiC ku$ku yok bundan
sonra her galibiyeti bir olay her yenilgisi ya da beraberliGi ayrI bir olay
olacak. Bunun gerginliGine futbolcu, antrenOr ya da yOnetici olarak dayanmak
inanIlacak gibi deGil. Bu insanlar cennet ile cehennem arasInda gidip gelecek.
Yedi yIl sonra $ampiyonluGu yakalayan Fenerbahçe'de son yIllarda Onem ta$Iyan
olaylar bu dizide Ozetlendi. Mutlaka eksikleri vardIr. Burada geni$ bir Ozet
yapIldI. Ama tribUnler ve milyonlar haykIrmaya devam ediyor:

SarI... Lacivert... Kanarya... $ampiyon!

Bu serUven bOyle gidecek.[i]